Een voortreffelijke ex-politicus zonder wie er in Noordwijk niets van de grond gekomen was? Of een zeer geslepen zakenman, die steeds de grenzen opzocht. Misschien is hij beide.

[Dit is het derde deel van de serie van Peter Olsthoorn over politiek en vastgoed in Noordwijk, die gepubliceerd is in het Leidsch Dagblad. Dit artikel verscheen op 28 december 2016]

Victor Salman werd in 1986 als 26-jarige de jongste wethouder van Noordwijk ooit, voor het CDA. Zijn carrière had hij reeds op het oog, na al geswitcht te zijn van de JOVD (VVD-sympathie) naar CDA: ‘Daarna misschien de overstap naar het bedrijfsleven. Je bent daar met je bestuurlijke ervaring natuurlijk gauw in trek’, zei hij in een vraaggesprek met de Leidsche Courant in mei ’86.

En zo geschiedde. In de vijftien jaar als raadslid, waarvan twaalf jaar als wethouder, werd Victor Salman invloedrijk in ruimtelijke ordening. Rond 1996 begon hij een adviespraktijk in ruimtelijke ordening, met de afspraak met de gemeente om gedurende zijn politiek functioneren niet in Noordwijk actief te zijn.

Die beoogde scheiding van politieke en zakelijke belangen vormde al vrij snel een probleem volgens Theo Goudriaan, destijds CDA-voorzitter. Hij heeft Salman aan het eind van zijn derde periode als wethouder duidelijk gemaakt dat zijn tijd erop zat: ‘Er waren allerlei verhalen over de verschillende belangen van Salman in omloop. Ik wilde daar een eind aan maken. Hij kwam op een onverkiesbare plaats op de CDA-lijst, maar werd in 1998 met voorkeursstemmen toch als raadslid herkozen.’

Salman zegt uit eigen beweging als wethouder teruggetreden te zijn. Goudriaan: ‘Niet waar, ons CDA-bestuur heeft hem ertoe gedwongen.’ Hoe het ook zij, Salman kwam na de verkiezingen terug in de raad en werd fractievoorzitter.

Volgens Goudriaan bleef Salman ook in die functie zeer invloedrijk: ‘Hij was zeer geslepen en de verhalen hielden aan over kongsi’s met onroerend goedzaken. Met name samen met architect Van Egmond.’

Salman en Van Egmond, beiden CDA, deden veel zaken en waren nauw betrokken bij de recente voorstellen voor grote uitbreiding van Hotels van Oranje. ‘Harde bewijzen heb ik nooit gehad, maar de verhalen over schimmige praktijken waren politiek schadelijk’, zegt Goudriaan.

Bij z’n stropdas

De barre verhoudingen in Noordwijk werden na de verkiezingen van 1994 kortstondig landelijk nieuws. NRC publiceerde over ruzies en een verziekte sfeer rond wethouder Salman en een politieke opponent. Zijn vroegere vriend Koos Smit werd buiten het College van B&W gehouden na moddergooien richting Salman in de campagne. Ook dit onder de gordel politiek aanvallen behoort al 150 jaar tot de politieke cultuur in Noordwijk.

GroenLinks-raadslid Alex Ouwehand over Salman toen: ‘Als Victor iemand bij z’n stropdas heeft, trekt hij door.’ Wethouder Koos Smit sprak in hetzelfde stuk over ‘geheime deals met architecten, hoteliers en aannemers’ door Salman en ‘achterkamertjespolitiek’.

Ook een hoge ex-ambtenaar van de gemeente verbaast zich over de bestuurlijke cultuur van destijds. ‘Al was het wel een andere tijd, met veel meer machtspolitiek, zonder controle. Fêteren vond op grote schaal plaats in Noordwijk. Het werd volkomen normaal gevonden dat de hoteliers en vastgoedondernemers het breed lieten hangen en wethouders en raadsleden verwenden.’

Victor Salman laat – via zijn advocaat – weten dat hij zich ‘totaal niet herkent’ in het beeld dat van de gemeente Noordwijk in die periode geschetst wordt.’

Koos Smit, oud-wethouder namens een lokale partij, kiest zijn woorden nu zorgvuldiger: ‘Victor Salman is slim. Hij volgde als politicus een eigen programma dat niet altijd strookte met het algemeen belang. Later onderzoek naar integriteit toont aan dat hij opereerde in de marges van wat kon en niet kon.’

‘Slim, sluw en uitgekookt’

Concreet met Salman als adviseur/raadslid kreeg Smit als wethouder van Financiën (1998-2001) te maken: ‘Ik deed mede het overleg met de provincie over bouwgrond. Hij vroeg mij dringend daarover te rapporteren aan de gemeenteraad. Heel slim en sluw. Een gevolg van zijn politiek functioneren. Ik heb dat verzoek direct afgewezen.’ Salman zegt zich deze kwestie niet te kunnen herinneren.

Maar Smit ziet dat Salmans aanpak al tientallen jaren effect sorteert, waar een gemeente volgens hem ‘nauwelijks’ opgewassen is tegen de bouwbelangen: ‘Neem het hele gedoe rond Hotels van Oranje, wel of geen congrescentrum, bouwhoogtes oprekken. Hij heeft daar een resultaat mee bereikt voor de eigenaren.’

Frans van der Veen was van 1994-1998 wethouder voor de lokale partij Noordwijks Belang, als collega van Salman. Vanuit zijn Spaanse woonplaats Fuerteventura zegt hij: ‘Salman is slim, sluw en uitgekookt. Tegen hem vechten heeft geen zin want hij gaat tot het uiterste, als het moet tachtig uur per week.

Het is niet mijn soort man, maar ik ben ook geen Salman-hater, dus ik ben daar zakelijk mee omgegaan om m’n eigen doelen te bereiken. Ik realiseerde alles wat God verboden had en het CDA niet wilde als ruimere sluitingstijden voor horeca, winkels open op zondag en meer strandexploitatie. Ik kon ingaan tegen de keiharde machtspolitiek van het CDA op mijn terrein. Als je iets wilt bereiken kun je zo’n boefje als Salman beter aan je kant hebben.’ Werd er veel geritseld? Van der Veen: ‘In mijn periode zeker niet.’

Machtige vrienden

Salman werd in 1998 als wethouder Ruimtelijke Ordening opgevolgd door Ruud Tummers van het CDA. ‘Hij was integer, maar onervaren en niet opgewassen tegen de ervaren Salman en zijn machtige vrienden’, aldus Piet Barnhoorn die Tummers in 2002 opvolgde:

Dat Salman nog ‘te veel touwtjes in handen heeft’ werd Tummers in 1999 voor de voeten geworpen. ‘De commissie ruimtelijke ordening lijkt wel een marionettentheater’, zo zei Ton van Rijnberk (D66) in Leidsch Dagblad. Ook hij zou vanaf 2006 zelf als wethouder strijd gaan voeren met Salman en diens klanten en partners zoals bouwonderneming De Raad.

Salman bevestigt dit met de tegenwerping: ‘De rechter oordeelde dat Van Rijnberk schuldig was aan niet-objectief handelen jegens De Raad Bouw.’ Dat was bij de selectie van een projectontwikkelaar.

Heftige aanvaring

Maar eerst kwam nog Tummers’ opvolger in 2002, Piet Barnhoorn. Die bracht ervaring mee als lid van de Raad van Bestuur van GTI, een concern met 11.000 werknemers, dat ook verwant was met de bouwwereld en projectontwikkeling.

Barnhoorn: ‘Als Noordwijker zag ik met lede ogen dat Noordwijk al decennialang een heel slecht imago van moddergooien had, terwijl er te weinig van de grond kwam. Volgens mij was dat vooral een gevolg van gebrek aan professionaliteit en integriteit.

Daar dacht ik met mijn ervaring en achtergrond iets tegen te doen. Uit ervaring weet ik hoe het werkt met integriteit, zeker in de bouwwereld. Als de baas niet deugt, dan werkt dat door in de hele organisatie. Het personeel pikt een graantje mee.’

Spoedig leidde tot aanvaringen met vastgoedadviseur Victor Salman (‘VS’) die volgens Barnhoorn een exponent was van de kwalijke invloed van ondernemers en adviseurs op de lokale politiek en media.

‘Ik houd er in het algemeen niet van als politici, ook Eurlings, Zalm, Kok of Bos bijvoorbeeld, de voordelen van hun politieke ervaringen en relaties die ze met belastinggeld hebben vergaard, gaan inzetten voor bedrijven en mogelijk in strijd met het algemeen belang. Dat heb ik Salman verteld in dit gesprek. Ja, ik ben nogal rechtlijnig.’

Volgens Barnhoorn had bij zijn aantreden Salman nog altijd vrije toegang tot het gemeentehuis, secretariaat en de ambtenaren Ruimtelijke Ordening. ‘Daar heb ik snel een einde aan geprobeerd te maken, met pasjes.’

Salman laat weten dat dit ‘feitelijk onjuist’ is. Volgens Salman kwamen de pasjes er vanwege brandveiligheid en informatiebeveiliging.

Briefje in de bus

Vervolgens hadden Barnhoorn en Salman een ‘indringend’ gesprek over bestemmingsplannen, ook van klanten van Salman. ‘Over vrijwel alle punten waren we het oneens. Zijn betrokkenheid bij vastgoed- en horecaplannen van ondernemers als Van de Putte en Hotels van Oranje vond ik niet goed. Dat heb ik Salman laten weten.’

Barnhoorn nam de handschoen op tegen de man die gewend was de lakens uit te delen, een CDA-partijgenoot nog wel. Dat was niet bijdehand.

‘Even later vond ik een brief van Salman in de bus. Hij voorspelde mij een snelle politieke dood en zou zich daarvoor inspannen. Dat zag ik als intimidatie en bedreiging van het openbaar bestuur. We hebben er als B&W een advocaat van Houthoff Buruma op gezet.’

Salman zegt in een reactie dat hij zeker niet heeft gesteld dat hij zich zou inspannen voor een snelle politieke dood van Barnhoorn. ‘Ik heb Barnhoorn geadviseerd zich voortaan vooral aan de feiten en de waarheid te houden. Feitelijk was sprake van machtsmisbruik door Barnhoorn.’ Kortom, de meningen in het dorp Noordwijk blijven verdeeld.

Salman nam professor Twan Tak in de arm, bestuursrechtkundige van de Universiteit Maastricht. Die kwam tot de ‘stellige conclusie dat onrechtmatig werd gehandeld’ jegens Salman door Barnhoorn privé, als wethouder en door B&W als geheel. Barnhoorn bevestigt dit, met als toevoeging: ‘Een flutrapport dat wij en onze adviseur Houthoff Buruma zo van tafel konden vegen. Daarna bleef het stil van de kant van Salman en Tak. ’Salman stelt hierop dat een verdere actie niet nodig was omdat de gemeente feitelijk inbond.’

‘Trillende handen’

Volgens Barnhoorn hadden meer mensen op het gemeentehuis last van Salman, zoals burgemeester Hans van der Sluijs: ‘Toen ik vertelde over dit briefje, brak het zweet hem uit en begonnen z’n handen te trillen. Hij zei: Nee, niet weer Salman, hè? Dit belooft een heleboel ellende en daar kom je nooit van af.’

Hans van der Sluis zegt zich desgevraagd dit voorval ‘niet te kunnen herinneren’. Wel ervoeren politici de druk van Salman en andere belangenbehartigers van vastgoed en horeca, die qua omvang uniek was in vergelijking met andere gemeenten waar hij burgemeester was: ‘Het spel werd in Noordwijk heel hoog gespeeld, met intensieve lobby’s, dreigen met advocaten. Salman heeft na zijn aftreden als wethouder zijn expertise en netwerk actief benut, wat niet altijd in het belang was van Noordwijk.’

Bij zijn aftreden zei Van der Sluijs het wat krachtiger: in zijn periode (1990-2003) werd Noordwijk niet door het gemeentebestuur bestuurd. Waar hij overigens niet op de laatste plaats zelf debet aan was, met een slappe houding.

Harry Groen in vruchtbare aarde

Barnhoorn hoopte met het kordate optreden van het college en de brief van Houthoff Buruma – waarmee in feite het vertrouwen in Salman werd opgezegd – van de man verlost te zijn. Barnhoorn: ‘Ik dacht: nu hebben we hem bij zijn staart. Dat viel tegen. Salman wilde nu ook zijn gram halen.’

In 2003 verscheen Harry Groen als burgemeester op het Noordwijkse toneel. Een opvallende keuze, omdat Groen in het boek ‘Kreukbaar Nederland – van bouwput tot beerput’ werd beschuldigd van ‘zelfverrijking’, ‘bewuste belangenverstrengeling’ en ‘declaratieperikelen’.

Groen vond dat B&W de banden met Salman weer moest aanhalen, tot verdriet van zijn wethouder. Salman was weer binnen in het politieke machtscentrum met zijn bouwbelangen van klanten. Dus Barnhoorn voerde alsnog vele gesprekken met hem: ‘Vlot ging dat niet. Mijn visie stond vaak 180 graden tegenover de ambities van mensen als Van de Putte, zoals verwoord door VS. Ook met de herinrichting van het dorpscentrum en plannen rond het nieuwe zwembad werd ik door Salman tegengewerkt.’

Barnhoorn was principieel, maar om toch iets te bereiken werd hij naar eigen ervaring de cultuur van het dealen ingezogen. Hij vond daarbij ook vaak de burgemeester tegenover zich, die vastgoed- en horecaondernemers meer vrijheden gunde.

Superintelligente stemmingmaker

Barnhoorn onderschat de kwaliteit van Salman niet: ‘Hij is superintelligent, doorziet alles heel knap, kent zijn dossiers tot in detail en zijn kennis van de planologie en wetgeving is uitstekend. Bovendien is zijn netwerk van groot gewicht.’

Deze buitengewone eigenschappen komen echter niet de gemeenschap ten goede. Dat is het lastige, zegt Barnhoorn: ‘Hij is ook onderlegd in het formuleren van teksten en procedures die later voor meerderlei uitleg vatbaar zijn, dus ook in zijn voordeel. Het stichten van verwarring is een vaste methode.’

De overtreffende trap treedt niet zelden naar voren, zo ervoer Barnhoorn, bijvoorbeeld in uitingen via de lokale ondernemersvereniging NOV die Salman leidde: ‘Stemmingmakerij is naar mijn opvatting een van zijn sterkste wapens, vaak met onwaarheden en gericht op het in diskrediet brengen van zijn tegenspelers. Steeds weer lukt het hem daarmee macht uit te oefenen, ten koste van de gemeenschap.’

Salman, in wederhoor: ‘Wat hier wordt gesteld is onbegrijpelijk, onjuist en diffamerend. Het is een subjectieve waarneming door slechts één bron, die zich bovendien niet baseert op feiten; tendentieus en suggestief.’

Principes zijn er vooral ten voordele, en Salman buitte dit volgens Barnhoorn ook uit in intensieve contacten met regionale bestuurlijke gremia als de Grond Ontwikkelingsmaatschappij en Holland Rijnland.

Salman was hij niet minder dan 13 jaar voorzitter van de Vereniging Bedrijfsleven Duin- en Bollenstreek. Salman zelf zegt dat hij juist vanwege het algemeen belang bestuursfuncties op zich neemt en hij daarmee veel heeft bijgedragen aan de lokale en regionale samenleving.

Ethische normen overtreden

Integriteit raakte net als voorheen ondergeschoven in de Noordwijkse bouwpolitiek, moest Barnhoorn met lede ogen vaststellen. Echter, in 2003 besluit de gemeenteraad alsnog tot een diepgaand onderzoek, maar slechts op één bouwkwestie: dat van een nieuwe wijk en financiën. Ze roept de hulp in van Hans van den Heuvel, emeritus-hoogleraar Bestuurlijke Integriteit en Ethiek van de Vrije Universiteit.

In zijn rapport ‘Gedane zaken nemen geen keer’ oordeelt hij hard over onder anderen Salman en over de gemeenteraad die hem z’n gang laat gaan. Salman wordt de ‘schijn van belangenverstrengeling’ verweten, in de politiek een zeer zwaar oordeel.

Salman zegt in reactie dat belangenverstrengeling niet is vastgesteld en hij nooit in de gelegenheid is gesteld om een reactie te geven op de inhoud van de beide rapporten: ‘Een en ander leek op een politieke afrekening, waarbij niet aan hoor en wederhoor werd gedaan.’

Concreet betreft het de omwisseling van een keuze voor grondaankoop voor een nieuwe woonwijk. Voor deze ‘omklap’ doet Salman een ‘tomeloze inspanning’ als gemeenteraadslid (‘vijfde wethouder’). Dat kost de gemeente vele miljoenen guldens. Bouwers en projectontwikkelaars winnen hierbij, de gemeente verliest. ‘De Noordwijkse woningzoekenden zijn hiervan de grote verliezer geworden.’

Dit is de conclusie van de gemeenteraad in het rapport Recht door Zee, met de vaststelling dat Salmans ‘schijn van belangenverstrengeling’ het ‘absolute bestuurlijke dieptepunt’ vormt

Concreet rijst de verdenking dat Salman heimelijk werkt voor de eigenaar van bouwgrond waarvoor hij zozeer op aankoop aandring, graaf Van Limburg Stirum. Daarvoor zijn aanwijzingen, maar geen bewijzen ‘Op de vraag van de onderzoekscommissie aan dhr. Salman of er door hem vooroverleg met de heer Van Limburg Stirum heeft plaatsgevonden over het alternatieve plan antwoordt deze echter ontkennend.’

En met die ontkenning is de kous af voor Salman. Ook het Openbaar Ministerie heeft met het rapport geen concrete bewijzen voor overtredingen in handen om tot vervolging over te gaan. De officier van Justitie: “Ik zie niet dat er op grond van de voorliggende rapporten een verdachte aangewezen kan worden voor enig misdrijf. Iemand is verdachte als uit feiten en omstandigheden een redelijk vermoeden van schuld aan enig strafbaar feit voortvloeit. Dit vermoeden komt niet naar voren uit de eerdergenoemde rapporten.”

Salman kocht een villa op 1.000 m2 grond van Limburg Stirum – in hetzelfde parkje als Harry Mens’ vriendin en Hans de Boer van VNO-NCW – waarop hypotheken werden gevestigd van 1,1 miljoen euro, waarvan 450.000 vanuit het eigen adviesbedrijf en de rest bij een bank.

Geen vervolging

In de toelichting voor de gemeenteraad raadt Van den Heuvel nader onderzoek aan en eventueel juridische stappen. Die leveren niets op. Bij gebrek aan concreet onderbouwde beschuldigingen in de toegezonden rapporten besluit het OM geen stappen te ondernemen

Burgemeester Harry Groen voelde daar ook niet voor. Barnhoorn: ‘Nadien zei hij: Zolang ik hier burgemeester ben, zet die Van den Heuvel nooit meer een stap in dit gebouw.’ Na de eerste affaire met de ‘brief’ aan Barnhoorn greep Groen ook de ‘schijn van belangenverstrengeling’ niet aan om het contact tussen gemeente en Salman te verbreken.

Het is ook lang geleden, 12 jaar. Maar er is een continuüm in de Noordwijkse politiek waarin Salman de laatste dertig jaar dominant is inzake bouwplannen in Noordwijk. En daarmee een exponent van een gemeente waar politieke en persoonlijke economische belangen, zeker inzake dure bouwgrond, met enige regelmaat verstrengeld kunnen raken. Noordwijk is daarin niet uniek, wel in de intensiteit van de strijd en hoge grondprijzen.

Verziekte machtsverhoudingen

De onderzoekscommissie – waarvan ook CDA en VVD deel uitmaakten – maakte nog de nodige woorden vuil aan de verziekte sfeer en barre verhoudingen tussen ambtelijke top en wethouders.

Concreet: ‘Enkele wethouders (dhr. Salman en dhr. Van der Veen) verzamelen een aantal ambtenaren om zich heen waarmee ze direct zaken kunnen doen. Ze creëren als het ware een persoonlijke hofhouding. Deze ambtenaren mogen niet meer aan de gemeentesecretaris rapporteren.’

Deze gemeentesecretaris Thea Fierens (later Kamerlid) raakt geïsoleerd. Als Van der Sluijs de verziekte verhoudingen probeert te herstellen, stappen de wethouders achter zijn rug om naar de Commissaris van de Koningin om hun beklag te doen. ‘De macht die wethouders zich konden toe eigenen is in de ogen van de onderzoekscommissie buitenproportioneel geweest.’

Zo neemt Salman van de burgemeester in overleg binnen B&W de portefeuille personeelszaken over. Salman bevestigt dit. Volgens hem had Fierens veel ambtenaren op non-actief gezet, liepen de kosten hiervan de spuigaten uit en wilde hij ze laten terugkeren om de kosten te beperken. Salman ontkent dat hij een ‘persoonlijke hofhouding’ creëerde en ‘dat zijn ambtenaren altijd vrij waren om hun advies aan het College te geven’.

Frans van der Veen schetst een zeer negatieve bestuurscultuur: ‘Het was algeheel onrustig van alle kanten en niemand gunde elkaar iets. Inhoud telde niet, de meest waanzinnige moties passeerden. Een burgemeester van der Sluijs die geen leiding gaf, wat Salman moest compenseren. Ambtenaren en gemeentesecretaris Fierens die wethouders op een schandalige manier tegenwerkten.’

Hij verwijst naar een rapport-Berenschot van begin 1997 dat geheim moest blijven. Dat betreft een onderzoek naar volkomen verziekte verhoudingen op een afdeling Algemene Zaken. Een afdelingshoofd werkt wethouders en medewerkers tegen en moet weg. Gemeentesecretaris Fierens en burgemeester Van der Sluijs gaven slecht leiding

Kort worden de politieke en ambtelijke cultuur in Noordwijk, functioneren van de gemeenteraad en moddergooien in de gekleurde lokale pers als werkelijke oorzaken genoemd, maar dat viel buiten de onderzoeksopdracht van Berenschot.

‘Erger dan Van Rey’

Een ambtenaar die intensief met de wethouders samenwerkten geeft hen juist de schuld in deze ‘afschuwelijke periode uit mijn loopbaan’: ‘Stelselmatig bepaalden de wethouders eerst de gewenste uitkomst en droegen vervolgens ambtenaren op die in procedures te vatten. De macht van Victor en Frans was ontzettend groot waardoor ze dingen op een eigen andere manier konden regelen. Ambtenaren en de burgemeester probeerden neutraal te blijven en de ethiek te handhaven.’

Salman vindt dit onjuist en zegt dat ‘zijn ambtenaren vrij waren om hun advies te geven aan het College.’ De gewezen ambtenaar, nog steeds anoniem: ‘Het werd enorm conflictueus. Vrijwel altijd weer ontaardden te nemen besluiten in aanvaringen, die steeds heftiger werden.’

Te vergelijken met de zaak-Van Rey in Roermond? ‘Ja, voor mijn gevoel waren de praktijken in Noordwijk destijds erger dan in Roermond qua stijl en ethiek. Frans [van der Veen] deed dat opzichtig en directer. Victor deed dat veel slimmer, met duwen, trekken, blijven onderhandelen. Dat is toegestaan, zei hij altijd. En dat is ook zo. Hij kent de grenzen.’

Ex-wethouder Piet Barnhoorn vindt de kwestie-Van Rey wel relevant maar niet helemaal vergelijkbaar: ‘Bij van Rey ging het over zijn handelen tijdens zijn wethouderschap en bij Salman gaat het voor een groot deel over zijn optreden na zijn wethouderschap. Nog een groot verschil is dat van Rey zich publiek, politiek en voor het OM heeft verantwoord. De situatie is dus helderder en eleganter opgelost dan destijds de situatie in Noordwijk.’

Salman vindt de aantijgingen van de ex-ambtenaar nergens op slaan, zo laat de advocaat weten: ‘Door de zaak te vergelijken met die van Van Rey waarin omkoping en andere strafbare feiten bewezen zijn geacht door de rechtbank, wordt op z’n minst de suggestie gewekt alsof cliënt [Salman] zich ook schuldig zou hebben gemaakt aan strafbare feiten. Deze beschuldiging mist iedere feitelijke grondslag.’

Dat is juist. Concreet kunnen Barnhoorn en de gewezen ambtenaar niet zijn na twintig jaar, anders dan te verwijzen naar genoemde rapporten en hun ervaringen. Ook zag het OM geen enkele concrete aanleiding voor vervolging van Salman.

Decennia Noordwijkse cultuur

Menko Wiersema (PvdA) vindt dat de ontstane cultuur niet enkel aan Salman kan worden opgehangen: ‘In een verder verleden was veel meer sprake van cliëntelisme en het verdelen van de bouwprogramma’s onder de Noordwijkse bouwers. Tot in het midden van de zeventiger jaren hadden de grote bouwers hun zeer directe relaties binnen de Noordwijkse politiek, en vooral het College van B&W. Ze leverden de wethouder en fractievoorzitter van het CDA.’

VVD-voorman Ted Jansen, later Gedeputeerde van Zuid-Holland, probeerde er in 1978 een einde aan te maken door het CDA uit het College van B&W te houden. Twintig jaar later mislukte andermaal een poging van CDA-voorzitter Goudriaan om schoon schip te maken.

De barre verhoudingen inzake onroerend goed in Noordwijk, met honderden miljoenen als inzet, bleven intact tot op de dag van vandaag. Volgens partij Puur Noordwijk leidde Salman afgelopen half jaar tijdens pauzes en schorsingen over de bouwaanvragen van Hotels van Oranje in de raadszaal – even persoonlijk als opzichtig – het overleg met VVD en CDA namens zijn opdrachtgever. Maar deze partijen zeggen dat het niet zo is. Ook Salman ontkent dat: ’Ik leidde inderdaad geen overleg. Het is gebruikelijk dat voor, na, en tijdens schorsingen van raadsvergaderingen in Noordwijk burgers gewoon kunnen praten met de raadsleden. Ook ik heb geregeld een gesprekje, ook met veel raadsleden van Puur Noordwijk.’

Salmanisme kreeg de ruimte

Salman was in het CDA in mindere mate een voortzetting van de cultuur van politiek en onroerend goed, niet de bedenker. Salman was adviseur van ‘Oranje’, eerder van grondspeculant Ronnie van de Putte (zie deel 4). Ook was hij betrokken bij plannen om hotelbestemmingen te wijzigen, deels ten behoeve van de bouw van dure appartementen, waarover meer in deel 5 van deze serie. Salman is de invloedrijkste adviseur in ruimtelijke ordening en onroerend goed in Noordwijk.

Leon van Ast, gewezen wethouder: ‘Niemand kan de Salmannen van deze wereld verbieden om met het netwerk, kennis en ervaring van wethouder ruimtelijke ordening als lobbyist, adviseur en/of arrangeur te gaan werken. Dat vraagt wel om een volwassen lokale democratie en kritisch vermogen om het algemeen belang de boventoon te laten voeren.’

Van Ast vindt dat dit vermogen de afgelopen decennia met enige regelmaat tekortschoot.

Jan de Ridder, net afgezwaaid na veertien jaar raadslid voor het CDA te zijn geweest, vindt de kritiek op het ‘Salmanisme’ – de centrale rol van Salman in vele Noordwijkse onroerend goed-kwesties gedurende lange tijd – misplaatst: ‘Als ex-wethouder heeft hij een adviesbedrijf opgericht. Of dat handig is moet ik aan hem laten. Hij weet na zestien jaar politiek makkelijk de benodigde wegen te vinden dus is hij gewild als adviseur.’

Maar, vindt De Ridder, dat heeft nooit tot meer voordelen voor zijn CDA-partijgenoot geleid: ‘Ik heb in elk geval nooit ongelijke behandeling gezien of dat hij meer bereikte bij het gemeentebestuur dan een ander. Bij Hotels van Oranje is hij eerder dwarsgezeten dan voorgetrokken.’

Ook Roberto ter Hark, fractievoorzitter voor de VVD, vindt de machtspositie van Salman allerminst schadelijk voor de gemeente: ‘Dat verleden kreeg ik niet mee. Ondernemers die willen bouwen laten zich graag adviseren door een deskundige die de weg weet. Natuurlijk probeert hij, ook als voorzitter van de regionale ondernemersvereniging, invloed uit te oefenen. Het is aan de politiek om daar grenzen aan te stellen.’

Dick Gutlich (D66), die recent nog intensief met Salman sprak gedurende de bemiddeling met Hotels van Oranje: ‘Het was niet handig en wijs van hem om destijds dat adviseurschap te combineren met politieke functies. Nu drijft hij gewoon op een handige manier zijn winkel met een groot relatienetwerk en je mag hopen dat hij dat op een integere manier doet.’

Salman zelf wijst er nog op dat hij als wethouder en nadien vele verdiensten heeft gehad voor de gemeente Noordwijk.

Camiel Eurlings en de liefdesrelatie

Ook makelaar en investeerder Harry Mens meent dat er weinig tegen te doen is: ‘Het is buitengewoon dat een ex-wethouder zich zo sterk profileert met bouwplannen in dezelfde gemeente. Maar je ziet ook in de landelijke politiek dat opgedane kennis als politicus te gelde wordt gemaakt in het bedrijfsleven, bijvoorbeeld als KLM-directeur.’

Of het speelveld nog niet benauwd genoeg was, zag de gemeente een juridisch medewerker een liefdesrelatie met Salman aangaan. Dat werd zichtbaar op een foto van een gezellig bal in Hotels van Oranje. De ambtenaar had dit eerder bij de gemeente aangekaart.

De gemeente vreesde (schijn van) belangenverstrengeling en vroeg advies aangaande integriteit. Met als volgende resultaat: ‘In onderling overleg met haar zijn werkafspraken gemaakt en maatregelen getroffen zodat zij geen dossiers behandelt waarbij de betreffende ondernemer/adviseur betrokken is. Deze afspraken en maatregelen zijn ter toetsing voorgelegd aan Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten.’ Die stemde ermee in.

Weerwoord Victor Salman

,,Het artikel van Peter Olsthoorn is mij in conceptvorm voorgelegd voor commentaar, wat heeft geleid tot veel wijzigingen omdat er tal van feitelijke onjuistheden in stonden. En nog steeds in staan. Dat zegt veel over de kwaliteit en gedegenheid van het artikel. Daarnaast bevat het diverse tendentieuze en onnodig beschadigende uitspraken, waarvoor geen enkel bewijs is.

Ik herken mij hierin dan ook totaal niet.

Geen objectieve journalist, selectieve/dubieuze bronnen en onjuist/onvolledig

Het verhaal gaat vooral over een periode van 15 tot 30 jaar geleden. Niet alle bronnen blijken nog precies te weten wat er toen precies is gebeurd en gezegd. Het artikel is mede daardoor op tal van punten onjuist en/of onvolledig.

Olsthoorn is in deze kwestie ook geen objectieve journalist. Uit eerdere artikelen blijkt hij al vele jaren zeer negatief en vooringenomen jegens mijn persoon en erg kritisch als het gaat om welk bouwinitiatief dan ook. Daar komt bij dat Olsthoorn buitengewoon selectief is geweest bij de keuze van zijn bronnen en citaten uit die periode. Vooral mijn tegenstanders van destijds krijgen ruim baan om mij zwart te maken, zonder dat ze enig concreet bewijs aanleveren.

Daarbij zijn de meeste bronnen in het verleden zelf niet betrouwbaar gebleken. Desondanks worden ze nu door Olsthoorn als ‘kroongetuigen’ opgevoerd.

Wethouder Ruimtelijke Ordening

Na mijn studie werd ik in 1986 voor het CDA gekozen in de gemeenteraad en kreeg onverwacht direct de kans om wethouder te worden. Als geboren en getogen Noordwijker natuurlijk een mooie kans om bij te dragen aan je eigen dorp. Ik wilde gezien mijn achtergrond graag Economie en Financiën, maar dat bleek niet mogelijk. Mij werd Ruimtelijke Ordening toebedeeld, een lastige portefeuille die niemand toen wilde hebben.

Samen met mijn collega’s en ambtenaren is er in de 12 jaar van mijn wethouderschap veel tot stand gekomen. Zoals de bouw van ongeveer 1.200 woningen voor Noordwijkse woningzoekenden, waaronder 800 goedkope woningen in de wijk Vinkeveld. Sanering van veel bar-dancings uit het woongebied waardoor de overlast van het uitgaanstoerisme fors werd verminderd. Realisering van bedrijventerrein ’s-Gravendijck voor Noordwijkse bedrijven. En de transformatie en uitbreiding van veel verouderde toeristenhotels tot congreshotels, zodat ze weer toekomst hadden.

Daarbij werd samengewerkt met de Noordwijkse architecten Korbee en Van Egmond, maar ook met architecten en aannemers van buiten het dorp. En alles zonder dure externe adviseurs.

Onderzoeksrapport uit 2004

De planvorming om te komen tot woningbouw in de beoogde nieuwe locatie Bronsgeest in combinatie met de omlegging van de Van Berckelweg kende in de periode 1995-1998 nauwelijks voortgang. Er waren enorm veel bezwaren hiertegen, onder andere van omwonenden, de Noordwijkse IJsclub en agrariërs. Ook het provinciebestuur van Zuid-Holland lag dwars vanwege het afgesloten Pact van Teylingen en bleef hameren op het behoud van deze open bollengrond; de locatie werd hierdoor steeds kleiner. En in de gemeenteraad bleek ondanks eerdere besluiten geen werkbare meerderheid voor de eerder vastgestelde plannen. Juist om voor de Noordwijkse woningzoekenden te pogen te komen tot snellere bouw, werd er een alternatief ingediend om te gaan bouwen in Offem-Zuid. Dit gebied bestond niet uit bollengrond maar uit ‘verrommelde’ paardenweitjes en volkstuinen. Dit plan werd zeer ondersteund door het toenmalige college (inclusief wethouder Smit) en alle collegepartijen. Op een aantal momenten hebben zij daarvoor gezien mijn ervaring mijn hulp gevraagd als fractievoorzitter. Het plan voor dit alternatief Offem-Zuid is ook aangenomen door de gemeenteraad.

Na de verkiezingen van 2002 ging er opeens een compleet andere politieke wind waaien, zoals wel vaker gebeurt in Noordwijk. Onder leiding van het nieuwe raadslid Leon van Ast werd een onderzoek uitgevoerd, waarna enkele voormalige en zittende politici de zwarte piet kregen toebedeeld. Van Ast blies vervolgens zijn eigen partij Noordwijk Totaal op, wethouder Duijndam moest volkomen ten onrechte aftreden en de ook beschuldigde voormalig wethouder en toenmalig fractievoorzitter Van Nes nam ontslag uit de gemeenteraad. Mij werd zonder ook maar enig concreet bewijs de ‘schijn van belangenverstrengeling’ verweten.

De rapporten werden vervolgens toegestuurd naar de Officier van Justitie. Het OM concludeerde dat er geen sprake was van een “redelijk vermoeden van schuld aan enig strafbaar feit” en stuurde de rapporten per kerende post retour.

Niets aan de hand dus. Maar wat schrijft Olsthoorn hierover in deel 1 van de serie? “Bij gebrek aan hard bewijs ontkwam Salman aan vervolging.” Dat is tendentieus en daarmee kleurt hij zelf de feiten naar eigen believen in. Het is maar een van de vele voorbeelden.

Onbetrouwbare bronnen

In 15 jaar ‘politiek’ heb ik samengewerkt met meer dan 150 raadsleden, ambtenaren, bestuurders en partijgenoten. Met veel van hen heb ik nog steeds goede contacten. Helaas zijn er ook een aantal tegenstanders geweest die continue de strijd met mij zochten. Zoiets gebeurt helaas altijd en overal. Het is wel triest dat zij nu gefrustreerd en rancuneus alsnog proberen hun gram te halen. Te meer daar zijzelf niet altijd even betrouwbaar hebben gehandeld.

Koos Smit sneuvelde in 2001 als wethouder vanwege een motie van zijn eigen fractie omdat hij zich niet hield aan gemaakte afspraken.

Theo Goudriaan had zelf juist twee petten op. Naast voorzitter van CDA-Noordwijk was hij vooral actief als voorzitter van wijkvereniging ‘De Zuid’; hij wilde deze villawijk vrijwaren van iedere bouwontwikkeling. Vlak na de gemeenteraadsverkiezingen van 1998 moest hij aftreden als CDA-voorzitter vanwege onacceptabele geheime dealtjes die hij had gesloten.

En wethouder Piet Barnhoorn nam het niet zo nauw met de waarheid, maakte met iedereen bonje en mocht van (bijna) niemand meer terugkeren als wethouder.

Olsthoorn voert bij gebrek aan negatieve bronnen ook nog een anonieme ambtenaar op die zich beklaagt en zegt dat “voor mijn gevoel” het allemaal nog erger was dan bij de zaak Van Rey. Zonder enig concreet bewijs te kunnen leveren.

Conclusie

Ik heb 15 jaar met hart en ziel mijn best gedaan voor mijn Noordwijk. Gepoogd om zaken voor elkaar te krijgen. Dat is onmogelijk wanneer je het iedereen naar de zin wil maken; dan bereik je niets.

Olsthoorn heeft mijn vijanden van vroeger opnieuw verzameld en een podium gegeven om mij te beschadigen. Dat hij zelfs een anonieme bron opvoert en mijn vriendin erbij betrekt zegt alles over het niveau en de kwaliteit van dit artikel. Het is het ultieme zwaktebod!”